II. Mahmud Dönemi Islahatları
III. Selim dönemi ıslahatları Kabakçı Mustafa Ayaklanması (1807) ile bir anda son buldu. Dolayısıyla faaliyetlerden bir sonuç alınamadı. Ayaklanmada başta III. Selim olmak üzere pek çok devlet adamı hayatını kaybetti.Abisinin yerine tahta geçen II. Mahmud (1808-1839) küçük tedbirlerle işlerin düzelmeyeceğini anlamıştı. Zira ağabeyinin başlattığı ordu ıslahı için yeni bir deneme
yapmış “Sekban-ı Cedit” adında bir ocak açtırmıştır. Ne var ki, bu deneme de öncekinin akibetine uğramış, yine Kandıralı Mehmet adında birinin ayaklanmasıyla son bulmuştu. Bu yüzden II. Mahmud, meseleye daha köklü biçimde eğildi. Her defasında başlatılan hareketlere, yeniliklere karşı çıkan ve bir anarşi unsuru durumuna gelmiş olan yeniçeriliği ortadan kaldırmakla işe başladı ( 15 Haziran 1826). Yeniçeri ordusunun kaldırılmasından sonra II. Mahmud döneminde sırasıyla yenilik adına şu icraatlar yapıldı:
Ayanlığın kaldırılması: Otorite boşluğundan ülke içinde “Ayan” adıyla bir takım mahalli liderler ortaya çıkmıştı. Devlet bunları birden ortadan kaldırmadı. Onun yerine bir anlaşma yaparak (sened-i ittifak) onların varlığını tanıdı. Fakat “ayanlığı” bir veraset hakkı olarak tanımadı. Yani babadan oğula “ayanlık” geçmedi. Böylece bu kurum zamanla kendiliğinden ortadan kalktı.
“Asakir-i Mansure-i Muhammediye” adında yeni bir askeri ocak açıldı. Bu ocak da tıpkı Nizam-ı Cedid gibi Avrupa sisteme göre yetiştirilmeye çalışıldı.
1828’de ilk nüfus sayımı yapıldı. Buna göre ülkenin nüfusu 20 milyona yakındı.
“Posta ve Pasaport” idaresi yeniden düzenlendi.
Ülke genelinde ilk defa “karantina” uygulandı.
Memurların kılık ve kıyafetlerine yeni düzenlemeler getirildi. Setre, pantolon ve fes resmi kıyafet olarak kabul edildi.
Eğitim alanında, özellikle teknik eğitim alanında Avrupa tipte bazı okullar açıldı. Bunlar: Mekteb-i Tıbbiye-i Aliye, Mekteb-i Harbiye, Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye. Ayrıca ilköğretim mecburiyeti kondu. İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi.
Hukuk alanında kanunların hazırlanması işi bir kurula verildi. Memurlar için bir ceza kanunu yapıldı. Ayrıca II. Mahmud, Müslim veya gayrı Müslim bütün tebasının kanun nazarında eşit olduğuna dair fermanlar yayınladı.
Fakat bütün bu yenilik hareketleri bir başlama şekilde kaldığı için fazla sonuç vermedi. Avrupa’daki yenilik hareketlerinin ruhu anlaşılamadı. Dış görünüş uydurulabilinirse yeniliğin ve ilerlemenin sağlanabileceği zannedildi. Üstelik bir aralık ordusuz kalan devlet zor durumlara düştü.
Kaynak adres : http://www.tarihin.com/19yy-islahatlari/ii-mahmud-donemi-islahatlari.html.html
News
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.